CUMHURİYET’İN ÇOCUĞU İŞ BANKASI 96 YAŞlNDA
Kurtuluş Savaşı sona ermiş, Cumhuriyet ilan edilmişti.
Cumhuriyeti kuranlar, ülkenin kalkınması için, Türk ulusunun refahı için fabrikalar kurulmasını, üretime geçilerek bir an önce kalkınmayı hedefliyorlardı.
Yeni Türkiye Devleti’nin aşması gereken ekonomik ve sosyal sorunları vardı.
Milli mücadelenin ardından, milli bir kuruluşa, milli üretime, milli sanayiye ve milli bir bankacılık sistemine ihtiyaç vardı.
Ulusal sermayenin oluşmasında önem taşıyan milli bir banka düşüncesi bu ortamda oluştu.
Milli bankanın temel hedefleri yalnızca sanayileşme sürecine kaynak bulmak değil, aynı zamanda iktisadi çalışmaları koordine etmek, tasarrufları yatırıma, parayı üretime dönüştürürken, halkta da tasarruf bilincini oluşturmaktı.
Banka kurulmasına karar verildikten sonra, 1924 yılının Mayıs ayında bir bakanlar kurulu toplantısında karar kesinleşti.
Kurulacak olan bankanın isminin ne olacağı konusunda farklı öyküler anlatılsa da, Atatürk’ün kayınpederinin önerisi olduğu ve bu konuda yapılan bir sohbette Atatürk’ün Celal Bayar’a; “Siz bu kurulacak banka ile bakir sahalarda faaliyet gösterecek, iş yapacaksınız. O halde her şeyi ile Türk olacak bu bankaya Türkiye İş Bankası ismine ne dersiniz?’’ dediği bilinmektedir.
Kurtuluş Savaşı sırasında, Hintli Müslümanlar tarafından Mustafa Kemal’e gönderilen paranın bir kısmı Batı Cephesi komutanlığına verilmiş, bu paranın 250 bin TL’si İş Bankası’nın kuruluş sermayesinde kullanılmıştır.
İş bankası, Atatürk’ün direktifleriyle İzmir Birinci İktisat Kongresi’nde alınan kararlar doğrultusunda 26 Ağustos 1924 tarihinde kuruldu.
Cumhuriyet döneminin ilk ulusal bankası olmuştur.
O dönemde hem yetişmiş eleman yokluğu hem ülkenin gelişme yolundaki yoğun mücadelesi içinde İş Bankası zorlu koşullarda çalışmaya başladı.
1929 yılında Ankara merkez şube 12 servis ve 106 çalışanı ile büyük bir şube oldu.
Çalışanların 16’sı kadındı.
1929 yılında şube sayısı 27 iken, 1931 yılında 43’e yükseldi.
1932’de yurt dışına açılarak Mısır İskenderiye’de ve Almanya Hamburg’da şubelerini açtı.
Atatürk, bankanın kuruluşu için yapmış olduğu maddi katkının getirisiyle, Dil ve Tarih Kurumu’nu kurmuştur.
İş bankası Türk ekonomisinin gelişmesine öncülük etmiştir.
Ekonominin güçlenmesiyle, büyük bir görev üstlenen İş Bankası yalnızca ulusal sermayenin oluşmasına değil, oluşan paranın verimli alanlara yatırılmasına da öncülük etmiştir.
Kurulduğundan bu yana çağdaş ve ulusal bankacılığı ülkemizde kurup geliştirirken bir yandan da iştirakler ve ortaklıklar yolu ile Cumhuriyet’e önemli kurumlar kazandırmıştır.
Kuruluşundan 1938 yılına kadar doğrudan veya iştirak yoluyla kurduğu bazı kurumlar şunlardır.;
Alpullu Şeker Fabrikası
İpekiş Mensucat Fabrikası
İstanbul-İzmir Liman Şirketi
Kilimli Kömürleri
Yüniş
Türk Ticaret Bankası
Anadolu Sigorta
TC Merkez Bankası
Milliyet Matbaası
Türkiye Şişe Cam
Cumhuriyet bir yaşındayken kurulan Türkiye İş Bankası bugün 96 yaşında.
Kuruluşundan bu yana çalışanlarına ‘’İş Bankalı’’ olmanın gururunu ve ayrıcalığını hissettiren ve yaşatan banka.
Mustafa Kemal Atatürk, İş Bankası’nın sadece kurucusu değil, hissedarı, destekçisi, koruyucusu ve müşterisiydi.
İş bankası için şöyle demişti; ‘’İş Bankası kurumu, Cumhuriyet tarihinde ekonomi bakımından başlı başına yer alacaktır. ’’
Bu bilinçle yol almasını ve o ruha yeniden kavuşmasını umut ederek, İş Bankasına Cumhuriyetimizle birlikte nice uzun yıllar diliyorum.