AYRINTILI ULTRASON İLE BEBEĞİN DETAYLI İNCELENMESİ – MUĞLA

NORMAL MUAYENE ULTRASONUNDA BAKILANLAR

1-) Tahmini Bebek Kilosu

Bebek kilosunun haftasına göre fazla veya az olmasının sebepleri (IUGR, plasental yetmezlik, besin eksikliği, iltihap, enfeksiyon, enflamasyon olabilir) araştırılmalıdır. Hiç bir sebep bulunamayan , yapısal olarak küçük bebek olarak takip edilen bir bebek, doğum sonrası hastalıklar açısından yine takip edilmelidir.

İnsanlar bebeğin 4000 gr üzerinde doğmasına çok sevinmekte ve Maşaallah demektedirler. Şu unutulmamalı ki; tüm tetkik ve tahliller normal çıkmış + bebek iri gözüküyor ise; bu her şeyin normal olduğu anlamına gelmez. Bir bebek 4000 gr ın üzerinde doğacak ise, ileri yaşlarda şeker hastalığı açısından risk altına girmiş olduğunu hatırlatmak isterim. Bebeklerin rahimde tosuncuk olması iyi değildir. Bu nedenden dolayı lütfen gebelik planlayan herkesin; gebelik oluşmadan önce tecrübeli bir jinekolog doktor muayenesinden geçtikten sonra gebeliğe başlaması çok önemlidir. Gebelik oluştuğu zaman doktora gelmek, bazen iş işten geçince yetkili servise gitmeye benzemektedir (bu çok sık yapılan bir anne kaynaklı ihmaldir).

2-) Bebeğin Suyu

Amnios mayisi olarakta bilinir. Azalması bebeğin sınıntıda olduğunu düşündürür, şiddetli azlık durumlarında anomali veya genetik bozukluktan şüphelenilmelidir. Nihayetinde gerçek tanı doğum sonrası konur. Bebeğin suyunun az olması enfeksiyonlardan, özellikle kronik vajinal akıntıdan, sigara içimi, uyuşturucu kullanımından da kaynaklanabilir. Annedeki ve annenin önemsemediği, normal her kadında olan diye bildiği bir kronik hastalık bebeğin suyunu azaltabilmektedir.

Havanın sıcak olması nedeniyle de bebeğin suyu azalabilmekte; bu azalma günlük su tüketimini artırarak kolayca düzelmektedir. Bir su azalması su tüketiminin artırılması ile düzelmiyor veya daha da azalıyor ise yolunda gitmeyen bir durum var veya bir gebelik komplikasyonu ile karşılaşılacağını bilmek gereklidir.

Ultrasonda bebek net bir şekilde gözükmüyorsa veya kilo ölçümleri büyük veya küçük çıkıyorsa, cinsiyet tespiti hatalı yapılıyorsa, 3D -4D Ultrasonda güzel görüntüler çıkmıyorsa Bebeğin Suyu Azalmıştır !

3-) Plasenta

Bebeğin yeterli besinleri anneden transfer eden yapıdır(antik mısırlılar buna human matrix demiştir). Plasentanın küçük olması viral enfeksiyonlar veya plasental anomaliler ile ilişkilendirilebilir. Ultrasonda plasentanın kalın görülmesi, kalsifik görülmesi araştırılmalıdır. Plasenta veya kordonda iltihap – enfeksiyon kapabilen bir dokudur. Özellikle vajinal enfeksiyonlar nedeniyle yukarı rahime doğru çıkan mikroorganizmalar nedeniyle plasentada abse veya kordonda abse odakları görülebilir. Bu görünüm ultrasonda çok ama çok zor  gözükür, genelde doğum sonrası bu yapıların incelenmesi ile tanısı konur. Ölü doğum gerçekleşmiş bebeklerin plasentaları patolojik incelemeye gönderildiğinde enfeksiyon veya abse odakları görülebilmektedir.

Kordonun helikal (boğumlanma) yapısı çok önemlidir. Bunu şu şekilde anlatmak iyidir. Elinize 3 tane bildiğiniz hortum alınız, normal bahçe veya balkon yıkanır iken kullandığımız hortumlardan; bunlar tek halde iken üzerlerine baskı uygulandığında büzüşürler, baskıya karşı mukavemetleri azdır. Eğer bu 3 hortumu birbiri üzerine sık bir şekilde sarmal yaparsanız (birbirine dolarsanız), hortumların bası ile (mesela oligohidramnios, yetersiz rahim hacmi, rahimin kronik kasılması gibi sebepler ile …) kapanması – baskı altında çapının azalması  güçleşecektir. Bebeğe kan akışının kesintisiz ve sürekli olabilmesi için kordon sarmalının fazla olması gereklidir. Bu sarmal eğer az ise; kordonda düzleşme oluşmaya başlar, düzleşen kordon, bası altında kapanmaya – daralmaya meyillidir. Düzleşmiş bir kordonu olan bebek doğum eylemini kaldıramayabilir, suyunun azalmasını tolere edemeyebilir, kordonda düğüm olduğunda fetusun hipoksik (oksijensiz) kalma olasılığı artar, … İşte bunlardan dolayı ayrıntılı ultrasonun tecrübeli bir klinik jinekolog trafından yapılması elzemdir. Rahimi ultrasonla detaylı incelemekten daha önemlisi; rahimin dilinden anlayan, onun dokusunu – sertliğini, yumuşaklığını bilen tecrübeli bir klinik jinekolog hekimin takipleri altında olmaktır.

4-) Cinsiyet

            İnsanlar kesinlikle ve kesinlikle cinsiyet anomalilerini ret etmiş durumdadırlar, cinsiyetle ilgili anomalileri asla duymak ve öğrenmek istemiyorlar. Doktordan sadece ya kız yada erkek cümlesini duymak istiyorlar.

Cinsiyet tayini 16. gebelik haftasına kadar bilinemeyebilir. Hatta doğuma yakın veya doğumdan sonra bir cinsiyet anomalisinin teşhisi konulabilir.

Ultrason ile cinsiyet teşhisi aile ısrarı nedeniyle erken yapılmaya çalışıldığında; hata yapılabilir. Bu nedenle cinsiyet tespiti için minimum 16. haftaya kadar beklemek iyi bir yaklaşımdır. Samimiyetime inanırsanız kendi çocuğumun cinsiyetini ben 16. gebelik haftasında kesin olarak bilebildim. Eğer erkenden söylenen bir cinsiyet hatalı çıkar ise; ailenin hekime olan güveni azalmakta veya kaybolmakta, buda gebelik takiplerinden çıkmaya sebep olmaktadır. İnsanımızın ultrason ile fetal cinsiyet tespit edilirken; yanlış tespit edilmesine, hataya toleransı malasef yok !

5-) Canlılık

Bebeğin kalp atışını duymak ailelere muazzam heyecan vermektedir. Yetersiz gebelik takipleri yani hiç gebeliğe hazırlık yapılmadan gebelik oluştuğunda, gebelikte kanama oluşması veya akraba evliliği, … vb gibi risk faktörlerinde canlılığın kontrolü her zaman hekim için tedirginlik kaynağıdır.

Enfeksiyonlar da ( vajinal akıntı – vajinal balgamın bebeğe bulaşmasında, korioamnionitte, ritim bozukluklarında…) bebek kalp atımı hızlanabilir.

Anne rahminde azalmış bir fetal kalp hızı yolunda gitmeyen bazı sebeplerin olduğunu düşündürmektedir. Unutulmamalı ki çoğu hastalığın tanısı doğum sonrasın da konulmaktadır.

            Malasef gizli ve tetkiklerde çıkmayan bazı hastalıklar kendisini gebelikte gösterebilmektedir. Bazılarıda doğum sonrası bilinebilmektedir.

AYRINTILI ULTRASONOGRAFİDE BAKILANLAR (Tamamı Her Hastada Gözükmeyebilir !)

Ayrıntılı Ultrason İle Kafatası Kemik Yapısı Değerlendirilmesi

• Asimetri varlığına bakılır, simetrik yapı olması istenir.
• Düşük bir ultrasonik ek minerilizasyonda eksikliği düşündürür
• Aşırı kalsifikasyonda yine patolojiyi düşündürür.

Ayrıntılı Ultrason İle Falx Cerebri Değerlendirilmesi

• Orta Hatta Olmalıdır
• Beyini sağ ve sol 2 yarım küreye ayıran beyin zarıdır

Beyin Hemisferlerin Değerlendirilmesi

• Beyin loblarının simetrik olması
• Kıvrımların fazlaca olması, küçük olmaması iyidir.
• Ultrasonda aşırı parlamaması ( beyin dokusuna kanama veya enfeksiyona bağlı) veya sönük görülmemesi gerekir
• Varisli veya genişlemiş damarların (anevrizma) olmaması , kitle gözükmemesi iyidir.

Cavum Septum Pellisidum (CSP) Değerlendirilmesi

Normalde olmaması – gözükmemesi iyidir. Fakat bu kavum septum pellusidum sıklıkla görülmektedir. Bu yapının varlığında her iki beyin lobları arasında iletişimi sağlayan corpus kallozumun görevi veya fonksiyonu az olacağından , nöral gelişim veya beyin dokusunun azlığıyla giden sıkıntılar görülebilir. Gebelik haftası ilerledikçe genellikle kaybolur, kaybolmayıp, boyutunun artması hekimde endişe yaratabilir. Doğumdan sonrada yok olabilmektedir. Açıkçası bu durumun persistansı corpus kallozum kalitesini düşürmektedir.Yani her 2 beyin hemisferi arasındaki iletişim kalitesi azalmaktadır. CSP, fetal nöral malgelişim (uygunsuz gelişim) için bir belirteçtir. CSP varlığıyla; ilerleyen yaşlarda şizofreni, travma sonrası stres bozukluğu, travmatik beyin hasarı ve ayrıca antisosyal kişilik bozukluğu ile zayıf bir şekilde ilişkilendirilmiştir. CSP’nin 20. haftaya doğru füzyonu (birleşmesi, yok olmaya başlaması), hipokampus , amigdala, septal çekirdekler, forniks, korpus kallozum ve diğer orta hat yapılarının (orta beyinin) hızlı gelişimine bağlanır. Böyle bir limbik gelişimin olmaması veya gecikmesi, bu arkadan öne füzyonu kesintiye uğratarak, CSP’nin yetişkinliğe kadar kalmasına neden olur. Prenatal alkol kullanımı, fetusun rahim içinde enfeksiyona (kronik vajinal akıntıya) maruziyeti, … nedeniyle gelişebilir ama tek neden bu değildir.

            Enfeksiyonsuz – iltihapsız, miyomsuz, kanamasız, polipsiz, vb … bir rahime gebe kalmak iyi bir başlangıçtır. İşte bu yüzden gebelik başlamadan önce jinekolojik muayene ve gebelik öncesi hazırlık çok ama çok, gerçekten çok  önemlidir.

Lateral Ventriküller Değerlendirilmesi

Sağlı ve sollu 2 tanedir ve birbiriyle bağlantılı olup C şeklinde bir anatomik yapıdır. İçlerinde beyin omurilik sıvısı bulunur. Koroid pleksus bu ventriküllere (odacıklara) beyin omurilik sıvısını üreten yapıdır. Bu lateral ventriküllerin genişlemesi yani içerisindeki sıvının artması demektir. Lateral ventriküllerin hacminin yaşla birlikte arttığı bilinmektedir.Ayrıca Şizofreni, Bipolar bozukluk, Majör depresif bozukluk ve Alzheimer hastalığıbir dizi nörolojik durumda genişler;

Bu lateral ventriküllerde anatomik bir çeşitlilik  olarak asimetri , popülasyonun yaklaşık %5- 12’sinde bulunur. Bu asimetrik çeşitlilik;

• Sağ elini kullananların daha büyük bir sağ yan karıncığa ve daha uzun bir sol arka boynuza sahip olduğu,
• Solak insanların ise daha uzun sağ arka boynuza sahip olduğu bulunmuştur.

Şiddetli bir asimetri veya orta hat kayması veya yaygın genişleme ile birlikte bir asimetri, beyin hasarına işaret edebilir. Beyin omurilik sıvısının üretimi; emiliminden daha fazlaysa (üretim > emilim) veya dolaşımı engellenmişse ventriküller genişleyebilir ve hidrosefaliye (beyin içindeki sıvı miktarının artmasına) neden olabilir.

Koroid pleksusun kalsifikasyonu

            Beyin dokusunda görülebilecek kalsifikasyon genellikle ya enfeksiyon ( viral veya vajina kaynaklı enfeksiyon) yada fetal beyin dokusunda gelişecek kanama kaynaklı gelişmektedir.

Koroid Pleksus Kisti

Fetal gelişim sırasında koroid pleksus kistleri oluşabilir. Koroid pleksus kistleri genellikle asemptomatiktir ve gebeliğin 26 ila 28. haftalarında kaybolur. Ancak büyük kistler hidrosefaliye neden olabilir. Bu içi sıvı dolu kistler ayrıntılı bir ikinci trimester ultrasonu ile tespit edilebilir. Koroid pleksus kistleri genellikle izole bir bulgudur ve sonra kaybolur ve genellikle zararsızdır. Kistler %1 oranında da fetal anöploidi (kromozom bozukluğu) riski taşır. Diğer var olan, çıkmış risk faktörleri tespit edilmiş ise anöploidi riski %10 – 12’ye çıkar.

Koroid plseksus (beyin sıvısını üreten yapının) kistlerinin; büyüklüğü, yeri, kaybolması veya ilerlemesi ve kistlerin her iki tarafta bulunup bulunmaması anöploidi riskini etkilemez. Edwards sendromu (trizomi 18) vakalarının %44 – 50’si ve Down sendromu (trizomi 21) vakalarının %1,4’ü koroid pleksus kistleri ile karşımıza çıkacaktır. Koroid pleksus kistleri ile ilişkili anormal karyotiplerin ~%75’i trizomi 18, kalanı ise trizomi 21’dir.

Sisterna Magna’nın Değerlendirilmesi

• Büyük görülmesine mega cisterna magna Enfeksiyon (viral, CMV) , iflamasyon veya kromozomal anomaliler nedeniyle gelişebilir.
• Ultrasonda 10-12 mm üzerinde ölçüm yapıldığında mega cisterna magna düşünülür.
• Cisterna magnanın altında görülebilecek kiste Blake’s pouch kisti

Ayrıntılı Ultrason İle Serebellum (Beyincik) Parankim Yapısının Değerlendirilmesi

Hiperekojen (parlak) görülmesi parankim içine kanama veya enfeksiyon nedeniyle oluşabilir. Serebellum hipoplazik (küçük) görülebilir. Serebellum agenezisi yani yokluğu çok nadirdir. Damarlarda dilatasyon, varislenme görülebilir ve dejeneratif ilerleyici hastalıklar düşünülebilir.c Galen ven anevrizması görülebilir. Serebellar parankimde herniasyon (fıtıklaşma) görülebilir. Serebellar vermis’in kısmi veya tam olarak olmadığı 19- 20. gebelik haftalarına kadar bilinemeyebilir

İnter Orbital Çap Değerlendirilmesi

• Azalması: Orbital hipotelorizm de gözler birbirine çok yakın görünür. Kromozomal bozukuluklar ve beyin anomalilerinde, mikrosefali de görülebilir.
• Artması: Orbital hipertelorizm iki göz arasındaki mesafede anormal bir artış anlamına gelir. Kromozomal anomaliler ve sendromik durumlarda görülebilir.
• Genetik konsültasyon önerilir.

Bioküler Çap Değerlendirilmesi

• Hipertelorizm ile artar ve hipotelorizm ile azalır.

Orbita Çap Değerlendirilmesi

FMF , Yüz Açısı Değerlendirilmesi

Trizomili fetuslarda görülen yüzdeki basıklığın ultrason ile fetal peryotta değerlendirilmesidir

Üst Dudak – Alt Dudak –  Sert  Damak Değerlendirilmesi

• Damak yarıklığı tanısında ultrason faydalı olabilir
• Kubbeliği fazla olan damaklarda çok faydalı değildir.
• Damak yarıkları genetik +/- teratojenler +/- çevresl faktörler(rahim içi enfeksiyonlar) nedeniyle oluşmaktadır.

Ayrıntılı Ultrason İle Kafa Tabanı Değerlendirilmesi

Burun Kemiği Değerlendirilmesi Burun Kökü Değerlendirilmesi

• Burun kemiğinin yokluğu
• Burun kemiğinin ufaklığı

Çene Boyutunun Değerlendirilmesi Ve Mandibula Kemik Yapısının Değerlendirilmesi

Konu Detaylı Olduğunda Liste Şeklinde Devam Etmek Faydalıdır.

• Boyun İncelemesi – Tiroid Değerlendirilmesi
• Ense Kalınlığının Değerlendirilmesi
• Sırt Cildinin Değerlendirilmesi
• Servikal Omurgaların Değerlendirilmesi
• Torakal Omurgaların Değerlendirilmesi
• Ayrıntılı Ultrason İle Lomber Omurgaların Değerlendirilmesi
• Sakral Omurgaların Değerlendirilmesi
• Karın Ön Duvarı Değerlendirilmesi
• Karaciğer Değerlendirilmesi
• Safra Kesesi Değerlendirilmesi
• Mide Cebi Değerlendirilmesi
• Sağ Akciğer Parankim Yapısı Değerlendirilmesi
• Sol Akciğer Parankim Yapısı Değerlendirilmesi
• Göğüs Boyutu Değerlendirilmesi
• Kalp Boyutu Değerlendirilmesi
• Dört Odacıklı Kalp İncelemesi
• Beş Odacıklı Kalp İncelemesi ( Temel Düzeyde )
• Uzun Eksen Kalp İncelemesi (Temel Düzeyde)
• Yüksek Aks Kalp İncelemesi( Temel Düzeyde)
• Kısa Eksen Kalp İncelemesi ( Temel Düzeyde)
• Kalp Kapak İncelemesi ( Temel Düzeyde)
• Doppler İle Kalp İncelemesi ( Temel Düzeyde)
• Ayrıntılı Ultrason İle Solunum Kası İncelemesi
• Barsaklar Değerlendirilmesi
• Sağ Böbrek Değerlendirilmesi
• Sol Böbrek Değerlendirilmesi
• Mesane Değerlendirilmesi
• Sağ Renal Pelvis Değerlendirilmesi
• Sol Renal Pelvis Değerlendirilmesi
• BPD ( Biparietal Çap)
• HC ( Kafa Çevresi)
• AC ( Karın Çevresi)
• Sol FL ( Sol Uyluk)
• Sağ FL ( Sağ Uyluk)
• Sol HL ( Sol Kol)
• Sağ HL ( Sağ Kol)
• Sağ Ulna ( Sağ Ön Kol 1. Kemik)
• Sol Ulna ( Sol Ön Kol 1. Kemik)
• Ayrıntılı Ultrason İle Sağ Radıus ( Sağ Ön Kol 2. Kemik)
• Sol Radıus ( Sol Ön Kol 2. Kemik )
• Sol Tibia ( Sol Bacak 1. Kemik)
• Sağ Tibia ( Sağ Bacak 1. Kemik)
• Sol Fibula ( Sol Bacak 2. Kemik)
• Sağ Fibula ( Sağ Bacak 2. Kemik )
• Sağ Ayak İncelemesi
• Sol Ayak İncelemesi
• Sağ El İncelemesi
• Sol El İncelemesi
• Detaylı Ultrason İle Genital Bölge İncelemesi Ve Cinsiyet Tayini
• Tahmini Kilo Hesaplanması
• Plasenta Değerlendirilmesi
• Serviksin Değerlendirilmesi
• Rahim Duvar Dokusunun Değerlendirilmesi
• Fetusun Su Miktarının Tayini
• Detaylı Ultrason İle Koroid Pleksus Değerlendirilmesi
• Timus Değerlendirilmesi
• Dalak Değerlendirilmesi
• Sağ Uterin Arter Doppler İncelemesi
• Sol Uterin Arter Doppler İncelemesi
• Detaylı Ultrason İle Umbilical Arter Doppler İncelemesi
• Umbilical Ven Doppler İncelemesi
• Uterin Tonus Değerlendirilmesi
• Korpus Kallozum İncelemesi
• Kordon Damar Sayısı Tespiti
• Fetal Yüz Profil Değerlendirilmesi
• Fetal Hareket İzlemi
• Detaylı Ultrason İle Fetal Solunum Hareket İzlemi
• Duktal Ark İncelemesi
• Aortik Ark İncelemesi
• Kulak Göz Seviyesi Tespiti
• Beyin Parankim Yapısının Gross Değerlendirilmesi
• Talamik Çekirdeklerin Değerlendirilmesi
• Detaylı Ultrason İle Frontal Bossing Dışlanması
• Kalp Ritminin Değerlendirilmesi
• Kordon Heliks Yapısının Değerlendirilmesi
• Kemiklerin Ekojenitesinin Değerlendirilmesi
• Lens Değerlendirilmesi
• Kordonun Giriş Ve Çıkış Yerlerinin Değerlendirilmesi
• Dil Büyüklüğünün İncelenmesi
• Detaylı Ultrason İle Yutkunma Refleksinin İzlemi

Özetle:  Samimiyetle & Direkt İfade Etmek Gereklidir Ki;

Gebelik Şakır Şakır Para Harcanması Gereken Bir Dönemdir. Gebelikte Yapılmış – Biriktirilmiş Tasarruflar Tereddütsüz Harcanır. Gebelikte Esnasında Kesinlikle Tasarruf – Birikim Yapılmaz. Gebelik ”Olduğu Kadar Olsun” Diyebileceğiniz Bir Durum Değildir.

            Yeterli Gebelik Bütçesi Olmadan; Hazırlıksızca , Rastlantıya Emanet Şekilde Gebeliğe Başlamak Hem Sizi Hem De Bebeğinizi Risk Altına Sokar.

Gebelikte Çoğu Kişi ”Her Şeyin Normal” Olduğunu Duymak İster. Bunu En Fazla Gebeliğin Olması Gereken Maliyetinden Kaçan Kişiler, Üsteler – Israrlı Şekilde Yapmaktadır. Malesef Biliç Altı Gebelik Esnasında Yapmış Oldukları Tasarruf Nedeniyle Olabilecek Tedirliği; Atmaya – Kurtulmaya  Bu Şekilde Atmaya Çalışır. Gebelikte Tasarruf Ettiğini Zannedersin Ama Esas Maliyeti Uzun Vade De Fazlasıyla Ödemek İnsanı Çok Üzer. Yerinde Ve Vaktinde Harcama Yapmalısın !        

Ayrıntılı & Ayrıntısız Ultrason Önemli Değildir. Tek Önemli Olan; Gebe Kalmadan Önce Hazırlığa Başlamak, Gebelik Düşünüldüğü An Eski Hayata , Eski Davranışlara Aynen Devam  Etmemektir.

En İyi Hekim Aramaktan Daha Önemlisi; Hekimle En İyi  – En Uyumlu Hasta Olabilmektir.

Öncesi^(%50) + 9 Ay^(%50) = Bir Ömürün Temelidir.

Temeli Sağlam Tutun.

Jinekolog Op.Dr.Mesut Bayraktar Kadın Hastalıkları Ve Doğum Uzmanı Mesleğini Serbest İcra Eden Özel Hekim Ortaca/Muğla   Gebelikte Tasarruf Olmaz.