KÖŞE YAZARI ELİF NUR DEMİRCİ’DEN
İSHALDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Sık ve sulu dışkılama olaraak bilinen ishal, aşırı sıvı ve elektrolit (özellikle sodyum ve potasyum) kaybına neden olur. Sıvı ve elektolit kaybı neden dehidratasyon (vücudun susuz kalması), ani kilo kaybı, halsizlik, kansızlık, kalp ritm bozuklukları, karın ağrısı, iştahsızlık, ateş gibi bugulara neden olur. Besin ögelerinin ince bağırsaltan emilimi azalır. Böylece dışkının sıklığında, hacminde ve miktarında artma olur. Günde 3 veya daha fazla sulu dışkılama ishal olarak kabul edilir. İshal durumunda bağırsak hareketleri artar, normal süreden daha kısa aralıklarla dışkılama meydana gelir. Dışkı şekilsiz, yumuşak, sulu bir görünüme sahip olur. Akut ishal, bir iki gün devam eden ishale denir. Gelişmekte olan ülkelere yapılan ziyaretler ve tatillerde bu ülkelerde karşılaşılan bakteri ve parazitler turist ishaline neden olur. kronik ishalde en az 4 hafta boyunca devam eden ishal türüne neden olur. İnflamatuar hastalıklar, mantar, bakteri ya da virüs enfeksiyonları, kullanılan ilaçlar, aşırı basit şeker tüketimi, ince bağırsak emilim bozuklukları, sindirim sistemi organlarının rezeksiyonu (hastalıklı parçanın kesilip çıkarılması), malnutrisyon (yetersiz beslenme) ishale neden olabilir. İshal tedavisinde ilk basamak ishalin altında yatan nedeni bulmaktır. Daha sonraki basamak sıvı ve elektrolit dengesini düzenlemektir. Daha sonra uygun ilaç ve diyet tedavisi uygulanır. İshalde diyet tedavisi bireyin kaybettiği su ve elektrolitlerin yerine koyulması ve bireyin besin ve enerji gereksinimlerini karşılamayı amaçlamaktadır. İshali olan bireyler, bağırsakların çalışma hızını arttıran posalı (çiğ sebze, meyve, kurubaklagil, tam tahıllı ürünler) besinlerin tüketimini kısıtlamalıdır. Ayrıca bu bireyler kuruyemiş, şeker, ve şekerli besinler, çikolata, yağlı yiyecekler (kızartmalar, mayonez, tereyağı, kaymak) tüketiminden kaçınmalıdır. Bu dönemde haşlama ve fırın pişirme tekniklerini uygulamalıdır. Salam, pastırma, sucuk gibi besinlerin tüketiminden kaçınılmalıdır. Bu süreçte yağsız makarna, pirinç pilavı, pirinç lapası, yayla çorbası, yağsız beyaz peynir, yoğurt, kabuğu soyulmuş elma, şeftali, muz, havuç, haşlanmış patates. Haşlanmış yağsız et ve tavuk, yağsız ızgara köfte bu süreçte tüketilebilir. Ayrıca tuzlu ayran, taze sıkılmış meyve suyu ve bol su içilmelidir. Ayrıca probiyotik kullanımı bağışıklık sistemi üzerinde olumlu etki göstererek ishali önlemekte ve ishali iyileştirmektedir. Probiyotikler antibiyotik, seyahat ve bakteriyel kaynaklı oluşan ishallerin tedavisinde oldukça etkilidir.İshal belirtileri kaybolduktan sonra yarı katı ve düşük lifli yiyecekler diyete yavaşça eklenmelidir. Süt ürünleri, yüksek lifli besinler, yağlı besinlerden birkaç gün daha uzak durulmalıdır. Bunlar yerine pilav, makarna, kraker, kızarmış ekmek, tavuk gibi besinler tercih edilmelidir.