Toplumda geçmeyen tekrarlayan huzursuzluk ve rahatsızlık veren iş, olay ve düşünceler bile mecazi olarak KARIN AĞRISI olarak değerlendirilir. O kadar çok nedeni vardır ki hasta eğer karnım ağrıyor diyorsa neredeyse birkaç sayfa tutacak altta yatan nedeni olabilir. Bir sorunun nedeni ne kadar çok ise çözümü de o kadar zor ve meşakkatli olabilir anlamına gelir. Birbirine tezat olan nedenler bile örneğin açken de tokken de ya da ishalken de kabızken de karnımız ağrıyabilir. Ağrı aynı zamanda sübjektif yani kişiye göre farklı hissedilen bir şikâyettir, yani karın ağrısının az ya da çok olması farklı kişilerde farklı derecelerde hissedilebilir. Hatta aynı kişi aynı ağrısını farklı ruhsal durumlarda farklı hissedebilir, çocuklar da çoğu kez oynarken ya da şefkat gösterilirken vücudumuzda salınan endorfin adı verilen güçlü ağrı kesici etkisi de olan bir madde nedeniyle ağrılarını hissetmeyebilirler. Çocuklar aynı zamanda bulantı hissini dahi karın ağrısı olarak tanımlayabilirler. Özellikle bebeklerde ağrılarını ifade edemeyecekleri için durum biraz daha karmaşıklaşabilir dolayısıyla annenin gözlemleri daha belirleyici olabilir. Sadece muayene olduğu için ağlayıp kendini ve karnını kasan bir bebeğin ne oranda karın ağrısı olduğunu derecelendirmek bir hekim için bile uzun bir deneyim süreci gerektirebilir. Bebeğin kendini rahat ve güvende hissedeceği bir pozisyonda belki anne kucağında iken ve ilgisini dağıtarak sadece ağlama tonu, şekli ve derecesi ile yüz göz mimik ve ifadelerinin yanında karnının sertliğinin ve ağlarken nefes alıp verme sırasındaki gevşeme anındaki ağrı hissinin değerlendirilmesi bile tıbbi olarak farklılıklar gösterebilir. Bebek ishal iken sancılanma şeklinde olan karın ağrısı, bağırsakların iç içe geçmesi durumu olan invaginasyon adı verilen acil durumun gelişmesiyle süreç içinde şekil değiştirerek daha acil bir probleme dönüşebilir. Bazı ciddi ağrılar başlangıçta hafifken süreç içinde değişiklikler gösterebilir, örneğin acil müdahale gerektirecek bir problem olan akut apandisitin ağrısı göbek etrafında sancı şeklinde bir ağrı iken saatler içinde sağ kasığa inen daha şiddetli ve sürekli bir ağrı şekline dönüşebilir.
Karın ağrısı nedenleri sıklık sırasına, yaşave cinse vs göre değişik şekillerde sınıflandırılabilir, ancak pratikte anlamaya çalıştığımız, karın ağrısının acil bir soruna bağlı olup olmadığıdır.
Acil ya da akut karın ağrısının özellikleri nelerdir?
Karın ağrısı çocuğun hareketlerini etkiliyorsa yani yürürken zorlanıyorsa yada karnına doğru kıvranarak pozisyon alıyorsa, nefes alıp verirken dahi zorlanıyor ve ıhlama tarzında sesler çıkartıyorsa, ağrı nedeniyle kendisini koruyor ve dokundurtmak dahi istemiyorsa, uykuya dalamıyor uyusa dahi karın hassasiyeti devam ediyorsa, ağrı hızla ilerleyip şiddetli hale gelmişse, birlikte ciddi belirtiler ( kanlı kusma, kanlı kaka yapma, kanlı çiş yapma, gergin ve şiş karın, solunum zorluğu vs ) varsa altta yatan daha ciddi bağırsak düğümlenmesi, bağırsak felci, bağırsak yada mide yırtılması, idrar yollarında tıkanma, akut apendisit, akut bağırsak damarı tıkanıklığı yada büyük damar yırtılması, yumurtalık yada bağırsak dönmesi ile kangrenleşmesi, karın zarı iltihaplanması, akut safra yada pankreas iltihaplanması vs gibi bir problemi olabilir, acil tanı ve tedavi gerekebilir.
Çocuklarda en sık rastlanılan karın ağrısı nedenleri nelerdir?
Çocukların aynen bademcik gibi enfeksiyonlara karşı savunma yapan lenf dokuları erişkinlere göre çok daha aktiftir ve büyüyerek iltihaplanma eğilimindedirler, değişik enfeksiyonlarla birlikte karın içindeki lenf bezleri de yangılanarak ağrıya neden olabilir. Çocuklar el ağız hijyenine yeteri dikkat edemedikleri için paraziter kaynaklı karın ağrıları genelde daha fazladır. Bağışıklıkları gelişinceye kadar daha sık ishal, idrar yolu enfeksiyonu tarzı enfeksiyonları olabilmektedir. Ayrıca bebeklerde daha fazla olmak üzere mide reflüsü, bağırsak gazı ve sindirim bozuklukları pratikte en sık rastlanılan nedenlerdir. Daha nadiren ise akciğer alt lob zatüreleri, ailevi akdeniz ateşi tarzı inflamatuvar hastalıklar, şeker hastalığının ileri dehidratasyon ve asidozu sırasında ya da akut anaflaksi tarzı alerjiler sırasında salınan maddelere bağlı dahi karın ağrıları olabilir. Çocuklarda erişkinlere nazaran daha az olmakla birlikte stres ve psikolojik kaynaklı ( öncelikle tüm organik nedenler dışlandıktan sonra düşünülmelidir ) nedenler de olabilir.
Karın ağrısı yaşa, başlama şekli ve ilerleme durumuna, birlikte olan ek belirtilerine, muayene bulgularına, kaka yada gaz çıkarttırma gibi basit müdahalelere verilen cevabına, gerekiyorsa ultrason, endoskopi, tomografi görüntülemeleri ve idrar, gaita yada kan testlerine göre ayırıcı tanı yapılarak öncelikli olarak altta yatan primer hastalığa yönelik tedavisi planlanmalıdır.
Sağlıklı günler dileklerimle, çocuklarımızın sağlığı mutluluğumuzdur…
Uzm.Dr Selami Önder
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı