İZMİR’DE KÖY ENSTİTÜLERİ AYDINLIĞI
Prof. Dr. Kemal Kocabaş
Nisan ayı boyunca ülkenin her bir köşesinde, Köy Enstitülerinin 78. kuruluş-kutlama etkinlikleri düzenlendi. Bu kutlamalar, enstitü düşüncesinin yüreklerde ve beyinlerde iyiden güzelden, erdemden, nitelikli işlevsel eğitimden yana yarattığı içselleştirilmiş algının kanıtıdır. İzmir’de 78. yıl kutlamaları farklı boyutlarda çok yoğun katılımlarla gerçekleşti ve gerçekleşmeye devam ediyor.
Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği (YKKED) ve Balçova Belediyesinin 16-18 Nisan 2018 tarihleri arasında düzenlediği sempozyum, adeta “Aydınlanma Okulu” işlevi gördü. Sempozyum sabahı tüm konuşmacıların sempozyum öncesi ilettikleri yazılar kitaplaştırılmış olarak salondaydı. Sempozyumda 13 konferans konuşması, 11 Panel ve iki forum vardı. Forumlardan birinde anneler, diğerinde de üniversite öğrencileri konuştu. Sempozyumda “YKKED-Mandolin Topluluğu” ve İzmir Devlet Opera ve Bale Sanatçıları mini konser verdiler, şairler de şiirlerini okudular. İzleyiciler, salonun bir köşesindeki derneğimizin hazırladığı “Türkiye’nin Geçmişindeki Yarın” ve Sayın Kemal Demiray’ın hazırladığı “Taşımalı Eğitim Nedeniyle Kapatılan Köy Okulları” fotoğraf sergilerini ve kurulan kitap stantlarını ilgiyle dolaştılar. Ülke içinden ve dışından çok sayıda, yazar, sanatçı ve aydının katıldığı sempozyumun açılış konuşmasını Sayın Kemal Kılıçdaroğlu yaparak iktidar olduklarında partisinin eğitime dair projelerini sempozyuma aktardı. Ülkenin eğitim kültür sorunlarının tüm boyutlarıyla tartışıldığı sempozyuma ilgi büyüktü. İki ayrı salonda gerçekleşen sempozyumda ülkenin yüz akı aydınlarından Prof. Dr. Korkut Boratav Hocaya “YKKED-2018 Aydınlanma Onur Ödülü” sunuldu. Korkut Hoca a alkışlar arasında mikrofona gelip konuşmasının sonunda; “Ben bu ödülü amcam Sabahattin Ali, Ağabeyim Prof. Dr. Muzaffer Aksoy, Arkadaşım Prof.Dr.Ahmet Taner Kışlalı ve Kardeşim Uğur Mumcu’ya ithaf ediyorum” dediğinde tüm salon ayakta Boratav Hoca’yı alkışlıyordu. Her gün sabah 10.00’da başlayan, akşam saat 19.00’da tamamlanan oturumlar hep doluydu. Her yaştan, her kesimden izleyici yaşam boyu öğrenme adına salonları doldurdu, sorular sorarak sempozyuma katkıda bulundu. Salondan çıkan herkes bu etkinlikten çok yararlandıklarını, çoğalarak ayrıldıklarını ifade ederek YKKED ailesine ve Balçova Belediyesine teşekkür ediyordu. YKKED ailesi olarak paydaşımız Balçova Belediyesinin çalışkan başkanı Sayın Mehmet Ali Çalkaya ve çalışma arkadaşlarına yürekten teşekkür ediyoruz.
19 Nisan 2018 Perşembe günü Karşıyaka Belediyesinin konuğuyduk. Yaklaşık 100 Köy Enstitülü öğretmene verilen sabah kahvaltısı sonrası kısa adı KARGEM olan Karşıya Belediyesi Gençlik Merkezindeydik. Daha önceki yıllarda Köy Enstitüleri Parkı ve Karşıyaka’nın en güzel noktasına Hasan-Ali Yücel anıtı diken belediye, ücretsiz olarak 1500 öğrenciye eğitim veren KARGEM’in adını “ İsmail Hakkı Tonguç Gençlik Eğitim Merkezi” olarak değiştiriyordu. Merkezdeki her sınıfın kapısına 21 Köy Enstitüsünden birinin adı verilmiş ve o enstitünün öyküsü işlenmiş. Ayrıca konferans salonuna Hasan-Ali Yücel adı verilmiş, bir sınıfın adı da Aşık Veysel adını almış. Karşıyaka Belediyesi de enstitü kazanımlarını rehber edinerek enstitü algısını günümüze onurla taşıyordu. Karşıyaka Belediye Başkanı Sayın Hüseyin Mutlu Akpınar’a YKKED ailesi olarak teşekkür ediyoruz. Bu çalışmalara katkı veren YKKED-Karşıyaka şubemizi de kutluyoruz.
20 Nisan 2018 Cuma günü Buca Belediyesi’nin konuğuyuz. 24 Kasım Öğretmenler Gününde Buca Belediye Başkanı Sayın Levent Piriştina ile bir kahvaltıda beraberdik. Daha önceki yıllarda “Buca ve Öğretmen Yetiştirme” başlıklı ortak bir çalıştay düzenleyerek Kızılçullu Köy Enstitüsü ve Buca Eğitim Enstitüsü’nün Buca’da yarattığı algıyı gündeme taşımıştık. Sayın Başkan’a şimdi NATO olan Kızılçullu Köy Enstitüsü yerleşkesine yakın bir alanda “Kızılçullu Köy Enstitüsü Anıtı” yapılması önerimiz vardı. Yaklaşık altı ay boyunca heykeltıraşlarla ortak çalışmalar üreterek, Kızılçullu Köy Enstitüsü ile ilgili önemli bir kaynak kitabın yazarı olarak anıta yazılacak tarihçeyi hazırladık. Yarın, yani 20 Nisan 2018 Cuma günü saat 17.00 de anıtın açılış törenini Buca Belediyesi ile birlikte gerçekleştireceğiz. Ana yolun kenarında açılışı yapılacak olan anıt 1937 yılında Amerikan Kolej binalarının kamulaştırılmasıyla Kızılçullu Köy Enstitüsünün açılması, 1952 yılında da okulun NATO’ya bırakılmasının hazin öyküsünü yansıtacak. Yoldan geçen herkes 1937-1952 arasında Ege’de ışık saçan eğitim kurumu olan Kızılçullu Köy Enstitüsü’nü tekrar anımsayacak. Buca Belediye Başkanı ve çalışma arkadaşlarına sonsuz teşekkürler.
Nitelikli kamusal eğitimin, laik, demokratik, bilimsel eğitimin özgün kurumları olan Köy Enstitüleri ülkemizin geçmişindeki yarın ve günümüz arayışlarında çok önemli bir referans kaynağıdır. Kamusal, eşitlikçi, özgürlükçü okul anlayışının algısını onurla taşıyan Köy Enstitüleri, günümüzde piyasacı özel öğretim kurumlarına reklam olarak asla bırakılamaz. Tabii ki enstitü felsefesinden, kazanımlarından yararlanabilirler. Ama unutulmamalıdır ki Köy Enstitüleri parasız, karma, kamusal eğitimin özgün kurumudur. Daha çok öğrenci bulabilmek adına özel okulların Köy Enstitüleri modelini uyguluyoruz demeleri bu anlamda etik değildir. Köy Enstitülerinin 78. Yıl kuruluş-kutlama etkinlikleri YKKED ailesine “Meslek Enstitüleri” projesi hazırlama ile ilgili bir görev verdi. YKKED-Genel Merkezi olarak büyük kent varoşlarındaki ve ilçelerdeki meslek liselerini enstitü düşüncesinden esinlenerek parasız-yatılı meslek enstitülerine dönüştürmek ile ilgili proje önerimizi en kısa zamanda kamuoyuna sunacağız.
Köy Enstitüleri aydınlığını yakanlara selam olsun…
